Wie is Jezus?

Jezus – misschien wel de meest besproken persoon ooit. Waarom eigenlijk? Hij had geen enkele politieke macht. Hij heeft niets anders dan gedachten nagelaten. Bovendien leefde hij het grootste deel van zijn leven volledig in de anonimiteit, in een onbelangrijk deel van het Romeinse Rijk. Pas in de laatste drie jaar van zijn leven werd hij een bekendheid, voornamelijk in Jeruzalem en twee provincies daar omheen. Hij stierf een voortijdig einde aan een kruis. Wat maakt dat hij dan vandaag de dag nog zo spraakmakend is?

De invloed van deze Jezus is ongekend. Onze wereldgeschiedenis is nota bene ingedeeld in twee tijdvakken rondom hem – voor Christus en na Christus. Talloze kunstenaars zijn door hem geïnspireerd. Denk aan de beroemde Da Vinci, Rembrandt en Bach. Mensenrechten zijn ondenkbaar zonder zijn onderwijs. Grote denkers roemen zijn uitzonderlijk hoge morele maatstaven en de genialiteit van zijn verhalen. Vredestichters als Mandela, Gandhi en Martin Luther King zeggen door Jezus te zijn geïnspireerd.

En dan zijn er nog miljarden mensen die zich een 'volgeling' van Jezus noemen – christenen. Na zoveel eeuwen is men nog steeds niet uitgepraat en uitgedacht over Jezus. Terwijl 1 op de 8 christenen wereldwijd wordt vervolgd. Nog steeds wagen mensen hun leven om meer over hem te weten te komen.

Maar er is een probleem met Jezus. Door de eeuwen heen hebben mensen de neiging gehad om Jezus in te kaderen en aan te passen. Ze hebben het beeld van Jezus willen laten aansluiten bij de normen en waarden, de maatschappelijke thema's en zelfs de schoonheidsidealen die passen bij hun eigen tijd en cultuur. Een paar voorbeelden:

Deze afbeeldingen geven een impressie hoe het beeld van Jezus door de eeuwen heen is veranderd. Om antwoord te kunnen geven op de vraag 'Wie is Jezus?' moeten we terug naar de basis. Naar zijn context, zijn tijd.

Om een uitgebreid profiel te maken van iemand, kijk je naar diens afkomst. Naar de meest opvallende gebeurtenissen in iemands leven en naar wat iemand zegt of doet. Maar ook wat vriend én vijand over hem of haar zegt. Laten we dat ook bij Jezus doen. 

Daarbij hebben we het geluk dat er – zeker voor iemand die ca. 2000 jaar geleden geleefd heeft – over zijn bestaan volop documentatie beschikbaar is. We zullen op basis van deze bronnen verder inzoomen op dit spraakmakende figuur uit de geschiedenis. 

Jezus komt uit een eenvoudig gezin. Hij wordt geboren in Bethlehem, bij Jozef en Maria. Een jong stel, die het niet heel breed hebben. Op jonge leeftijd moet het gezin vluchten wegens dreiging in hun thuisland. Ze vinden onderdak in Egypte. Daarna komen ze terecht in Nazareth. De plaats waar Jozef en Maria oorspronkelijk vandaan komen. Bekijk hier de tijdlijn van Jezus' leven.

Het verhaal gaat dat Maria zwanger wordt zonder tussenkomst van haar man Jozef, of van welke man ook. Dat vindt men in die tijd al moeilijk te geloven. Roddels en geruchten dat Jezus een bastaard is, doen zijn leven lang de ronde. Jezus groeit op met een aantal jongere (half-)broers en -zussen en is tot zijn 30e hoogstwaarschijnlijk werkzaam in het timmermansbedrijf van zijn vader.

Jezus groeit op in een tijd waarin de Romeinen een groot deel van de wereld regeren. Zijn volk - de Joden - hebben wel een bepaalde uitzonderingspositie, maar lijden wel onder deze overheersing. Er zijn allerlei politieke en religieuze partijen en bewegingen. Sommige gooien het op een akkoordje met de Romeinen. Anderen gaan voor revolutie of laten de politiek voor wat het is. Maar er verandert niets.

Veel Joden verwachten dat God gaat ingrijpen. Via een messias: een redder, uit de stamboom van hun oude koning David. In die tijd beweren meerdere individuen dat zij de langverwachte messias zijn. Sommigen veroorzaken opstanden tegen de Romeinen, die altijd net zo snel weer - hetzij bloederig - stopten. Religie is in ieder geval enorm belangrijk – al is er nogal verschil hoe men dat invult.

Er zijn in die tijd nogal wat rabbi’s - joodse leraren - die rondtrekken met een religieuze boodschap. Jezus was ook zo’n rabbi zou je kunnen zeggen. Rond zijn 30e – de leeftijd waarop een volwassen man als leraar serieus werd genomen – verlaat Jezus Nazareth voor zijn reis.

Overal waar Jezus komt, verkondigt hij dit: "Kom tot inkeer, Gods nieuwe wereld is binnen bereik". Kortom: hij roept mensen op anders te denken. In die nieuwe wereld van God, waar Jezus over spreekt, is alles anders dan mensen gewend zijn. Geen focus meer op status, macht of bezit. Je moet je geen zorgen maken over wat je hebt, wie je bent of wat anderen van je denken. En stoppen met anderen te minachten, veroordelen of vergelden.

Volgens Jezus wil God een einde maken aan deze dingen. Daarbij vertelt hij met verhalen wat er wel past bij Gods nieuwe wereld. Vooral liefde is belangrijk: liefde voor God en voor anderen, tot je vijanden toe. Door het vertellen van verhalen, laat Jezus zien wie God is. Bijvoorbeeld in het beroemde verhaal van de verloren zoon, dat God als vader omschrijft:

Jezus houdt het niet bij woorden, maar zet zijn boodschap kracht bij met wat hij doet. Daarbij doet hij alles anders dan anderen. Hij gaat om met Samaritanen, in die tijd een gehaat volk. Ook houdt hij niet vast aan politieke grenzen: zijn leerlingen komen vanuit alle hoeken van het land en uit allerlei rangen en standen. Hij gaat om met arm en rijk en bekommert zich om mensen in de goot. Bovendien negeert hij het onderscheid tussen mannen en vrouwen in die tijd. Andere rabbi’s spreken niet eens met vrouwen maar Jezus gaat openlijk met hen om. Hij helpt en onderwijst hen.

Maar de wonderlijkste grenzen die hij overschrijdt, zijn de wetten van de natuur. Hij laat stormen weer liggen. Loopt op water. Laat blinden weer zien. Verlamden weer opstaan. Dit trekt natuurlijk de aandacht!

Mensen brengen zieke familieleden en vrienden naar Jezus. Jezus lijkt daar gemengde gevoelens over te hebben. Hij wil graag mensen helpen en genezen. Aan de andere kant lijkt het alsof hij niet wil dat mensen hem alleen maar volgen om zijn wonderen. Die wonderen zijn voor hem namelijk slechts voortekenen – tekenen van die nieuwe wereld van God. Een nieuwe wereld waarin alles heel is. Waar er gezondheid en vrede is. Waar het gaat volgens Gods bedoelingen. Hij vertelt veel liever over die wereld!

De woorden van Jezus gaan niet alleen over God, over mensen en het leven. Jezus spreekt ook over zichzelf. En beweert zelfs tamelijk extreme dingen over zichzelf. Jezus ziet zichzelf niet als een inspirator, influencer, leraar of coach. Hij zegt dingen als:

Jezus vraagt mensen voortdurend naar hem toe te komen. "Komt allen naar mij die vermoeid en belast zijn, want ik zal je rust geven". Bovendien belooft hij vreugde te geven, vergeving, vervulling van de leegte in mensen. Allemaal dingen waarvan joden vanuit het Oude Testament geloven dat alleen God dat kan geven.

Niet alles wat Jezus zegt, valt in de goede aarde. Niet alleen in onze tijd: in de tijd van Jezus waren mensen ook al sceptisch. Met name over de uitspraken waarin hij zichzelf op één lijn zet met God. Voor joden is er maar één God.

Omstanders reageren dan ook heftig op deze uitspraken. Want voor joden is het onmogelijk, ongehoord en ongelooflijk dat een mens verkondigt dat hij als God is. Dat God in hem zich presenteert. Met name de joodse geleerden laten hun afkeur blijken. Ze concluderen dat Jezus wel bezeten moet zijn van eén of andere duistere macht. Zelfs zijn eigen familie verklaart hem voor gek!

Maar Jezus' daden maken deze beweringen moeilijk te geloven. Hij geneest mensen en geeft mensen voedsel. Zijn onderwijs is als iemand met een gezag dat ze nog nooit eerder gehoord hebben. Jezus roept dus verdeeldheid op: hij krijgt applaus, maar ook zeker kritiek.

De laatste dagen van Jezus' leven maken het meeste indruk. Over die laatste dagen is dan ook bijzonder veel documentatie te vinden. 

Want de ontwikkelingen gaan opeens snel. Jezus viert het laatste avondmaal met zijn leerlingen. Vlak daarna wordt hij verraden door één van hen: Judas. Joodse godsdienstige leiders nemen Jezus gevangen en slepen hem voor het Romeinse gezag. Pilatus acht hem onschuldig maar om zijn eigen positie veilig te stellen, veroordeelt hij Jezus toch ter dood. De wreedste dood denkbaar in die tijd - de kruisdood. Jezus wordt gegeseld, bespot, bespuugd en geslagen. Soldaten hangen hem tussen twee misdadigers in, aan een kruis op de heuvel Golgotha. 

Jezus ondergaat dit niet allemaal als een of andere superman. Er staat dat hij bloed zweet – een teken van extreme angst. En dat hij het uitschreeuwt naar God: "Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten?!" Hij sterft uiteindelijk na het zeggen na de woorden: "Het is volbracht." Bekijk het allemaal hieronder:

Het opmerkelijke is dat het verhaal daar niet stopt. Want een paar dagen na Jezus' dood, blijkt zijn graf leeg. Verschillende leerlingen zeggen hem gezien te hebben, op diverse momenten en plaatsen. Het schijnt dat maar liefst 500 mensen Jezus na zijn dood aan het kruis, hebben ontmoet. Hij blijkt opgestaan uit de dood. Daarom is Jezus voor velen niet gewoon een inspirerend historisch figuur. Miljarden mensen geloven dat hij nog steeds leeft. Daardoor wordt alles anders – voor iedereen die sindsdien heeft geleefd.

Zo ontdekken zijn leerlingen langzaamaan dat veel gebeurtenissen rondom Jezus' leven in de eeuwen ervoor al was voorspeld. Ruim 300 voorspellingen uit de heilige geschriften van de joden komen uit. Bijvoorbeeld voorspellingen over zijn geboorteplaats, dood en graflegging. Bovendien beseffen ze de diepte van zijn boodschap: dat zijn dood en opstanding verzoening tussen God en mensen betekent. Overwinning van het kwaad. Jezus' dood betekent een nieuw begin, hoop, vreugde en leven.

Jezus is voor veel mensen een blijvend voorbeeld van zelfopofferende liefde. Veel mensen, van alle tijden en culturen, voelen zich door het leven van Jezus geraakt of geïnspireerd. Sommigen noemen ontdekkingen over Jezus' leven levensveranderend. Anderen willen hun leven inrichten zoals Jezus deed. En de boodschap - het evangelie - die hen heeft geïnspireerd delen met anderen.

Er valt nog veel meer over Jezus te zeggen: over zijn verhalen, bijzondere ontmoetingen, zijn uitspraken en over zijn wonderen. Maar het doel van die verhalen en daden lijkt niet alleen ter inspiratie. Hij had iets veel groters voor ogen.

Stel je voor. Jezus zou leven in onze tijd. Hij zou rondlopen in jouw stad of dorp en je zou hem zien. Wie denk jij dat Jezus is?

Wie jij ook bent. Waar je ook staat. Wat je ook denkt of vindt. Jezus nodigt je uit. Om na te denken over een nieuwe wereld. En hem te volgen om aan die nieuwe wereld deel te nemen. Accepteer jij deze uitnodiging?

Heb je een vraag, wil je je verhaal kwijt of een goed gesprek? Stuur ons hier uw vragen!